*
Χριστόφορος Κάσδαγλης
***
*
Μερικές θέσεις εργασίας (αν και δεν είχαν μείνει και πολλές) ακόμα χαμένες, ένας τίτλος λιγότερος στα περίπτερα, λίγη φτώχεια (οικονομική, εκδοτική, πνευματική) παραπάνω. Αλλά βέβαια, η διακοπή της έκδοσης των 4ΤΡΟΧΩΝ είναι κάτι πολύ περισσότερο απ’ όλα αυτά, ίσως γιατί οι 4ΤΡΟΧΟΙ ήταν κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό περιοδικό. Για μένα προσωπικά, ακόμα πιο πολύ!
Ένα κλασικό σλόγκαν του περιοδικού ήταν «4ΤΡΟΧΟΙ: Κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού». Μπορεί να ακουγόταν υπερφίαλο, αλλά έτσι ήταν. Δεν επρόκειτο για ένα ακόμα περιοδικό αυτοκινήτου, ούτε μόνο για το αρχαιότερο και πιο επιτυχημένο. Οι 4ΤΡΟΧΟΙ ήταν -είναι- κατά τη γνώμη μου το καλύτερο και το πιο πετυχημένο περιοδικό που βγήκε διαχρονικά στην Ελλάδα. Ένα περιοδικό που, εκτός από το αυτοκίνητο, κινούνταν πάντα στην αιχμή των τεχνολογικών και κοινωνικών εξελίξεων και μέσα στις γραμμές του φρόντιζε πάντα να περιλαμβάνει σελίδες οξείας πολιτικής και κοινωνικής κριτικής που φαίνονταν παράταιρες με την υπόλοιπη ύλη (τεστ αυτοκινήτων, τιμές, νέα μοντέλα, αξεσουάρ και πολλές ιλουστρασιόν διαφημίσεις), αλλά δεν ήταν καθόλου παράταιρες γιατί οι αναγνώστες του δεν τις έβλεπαν έτσι.
Η δήλωση «κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού» από ένα περιοδικό αυτοκινήτου, είχε την εποχή του γκλάμουρ και του λάιφ στάιλ την ιδιαίτερη σημασία του. Ποιος ασχολιόταν εκείνες τις μέρες με τον ελληνικό πολιτισμό; Ούτε καν τα πολιτιστικά έντυπα ή οι πολιτιστικές σελίδες των εντύπων ποικίλης ύλης και των εφημερίδων, που είχαν προτιμήσει αναφανδόν τις κοσμικότητες, τα κουτσομπολιά, τις λίστες των ευπώλητων, τη λάμψη του μεγάρου, την άμεση ή έμμεση λατρεία του χρήματος. Σ’ αυτήν ακριβώς την τάση πήγαινε κόντρα η εκκεντρική εμμονή στον «ελληνικό πολιτισμό», και υπήρχε πάρα πολύ μεγάλη αλήθεια σ’ αυτό.
Συμμετείχα στην περιπέτεια των 4ΤΡΟΧΩΝ, εγώ, ο απολύτως άσχετος με την αυτοκίνηση, από το 2001 ως αρθρογράφος, και από το τέλος του 2002 ως επικεφαλής της δημοσιογραφικής ομάδας του ΑΝΤΙΛΟΓΟΥ – οι τελευταίοι τροχοί του αμαξιού, δηλαδή. Ο ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ ήταν μια προϋπάρχουσα ενότητα στην καρδιά του περιοδικού, που ασχολιόταν με οτιδήποτε άλλο εκτός από το αυτοκίνητο και που φιλοξενούσε εκείνη την εποχή ακόμα, και για αρκετά χρόνια, μαζί με τα χρονογραφήματα σημαντικών ανθρώπων του πνεύματος, το παραληρηματικό εντιτόριαλ του Κώστα Καββαθά – μερικές μαστορικά γραμμένες σελίδες από έναν παλιό του είδους, απ’ αυτή την εμβληματική φιγούρα που ξεδίπλωνε τις αναμνήσεις του, που γκρίνιαζε επί παντός του επιστητού, που εκτόξευε απίστευτες και εξαιρετικά εύστοχες προφητείες -για την πορεία του τόπου, για τις νέες τεχνολογίες, για τους κινδύνους από τη συνεχή επέκταση του κρατικού ελέγχου στην ιδιωτικότητα των πολιτών-, που μεμψιμοιρούσε μονότονα αλλά γοητευτικά για τα ελαττώματα του Έλληνα και για την κατάντια του κράτους, για υποσχέσεις που του δόθηκαν από πρωθυπουργούς και υπουργούς οι οποίες ποτέ δεν υλοποιούνταν. Υποσχέσεις που δεν αφορούσαν παροχές ή ρουσφέτια, αλλά την υποτιθέμενη εφαρμογή διαφόρων ρεαλιστικών (καμιά φορά και ουτοπικών) σχεδίων μεγάλης εμβέλειας που πρότεινε κατά καιρούς ο ίδιος, τα οποία τους γυάλιζαν και τους γοήτευαν για λίγο, αλλά δεν ήθελαν και δεν μπορούσαν -δεν υπήρχε ποτέ περίπτωση- να υλοποιήσουν, όπως και κάθε άλλη λαμπρή ιδέα που μπορεί να συναντούσαν στο διάβα τους – για να την ακυρώσουν.
Δούλεψα λοιπόν σχεδόν δώδεκα χρόνια στους 4ΤΡΟΧΟΥΣ, τον τελευταίο καιρό απλήρωτος, όπως και οι συνεργάτες μου, και το τελευταίο διάστημα ούτε καν απλήρωτοι, απλώς εθελοντές που επιστρέφαμε κάτι από όσα χρωστούσαμε στο περιοδικό και στους ανθρώπους του. Τι χρωστούσαμε στο περιοδικό; Μια από τις καλύτερες συνεργασίες στη δημοσιογραφική μας καριέρα, μέσα σε ένα δημιουργικό πλαίσιο, χωρίς παρεμβάσεις, πολιτικές ή άλλες, στο πλαίσιο ενός εντύπου που μας έκανε περήφανους όταν δηλώναμε ότι δουλεύαμε εκεί.
Ειδικά για μένα, η σημασία της σχέσης μου με τους 4ΤΡΟΧΟΥΣ είχε ακόμα πιο μεγάλη βαρύτητα. Ο Κώστας Καββαθάς ήταν ο πρώτος που μου πρόσφερε δουλειά όταν έφυγα από την Ελευθεροτυπία, το 2000, ένα μεγάλο επαγγελματικό και προσωπικό σοκ για μένα, ασχέτως αν τότε βρήκα τελικά δουλειά με περισσότερα λεφτά και προοπτικές (τουλάχιστον έτσι το εκτίμησα τότε). Ο Κώστας όχι μόνο δεν μου κράτησε κακία, αλλά ήταν συνεχής η έγνοια του για μένα και οι προτάσεις του να κάνουμε πράγματα μαζί – μερικά από τα οποία, τα πιο φιλόδοξα, δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ.
Δεν θέλω να αγιοποιήσω τον Καββαθά. Για μένα υπήρξε από τους πιο ταλαντούχους επαγγελματίες που συνάντησα, ένας μεγάλος κοσμοπολίτης και οραματιστής, ένας σπουδαίος πιονιέρος που άνοιξε δρόμους. Μαζί με τα απίστευτα προτερήματά του έχει βέβαια και χτυπητά ελαττώματα, τα οποία, όμως, πρέπει να πω, τα πλήρωσε πρώτα ο ίδιος -πολύ ακριβά μάλιστα- και μετά οποιοσδήποτε άλλος. Τα πλήρωσε βέβαια και το περιοδικό.
Το πρόβλημα είναι πως όλη αυτή η πορεία, βοηθούσης και της κρίσης, οδηγήθηκε τελικά στην καταστροφή. Αλλά προσωπικά πιστεύω ότι αυτό το δυναμικό και αυτή η παράδοση των 4ΤΡΟΧΩΝ είναι μια μεγάλη παρακαταθήκη που δεν γίνεται να πάει χαμένη. Στο κάτω κάτω τα περιοδικά είναι οι άνθρωποί τους, δεν είναι ούτε οι τίτλοι τους ούτε οι υποδομές τους ούτε -βέβαια- τα… χρέη τους. Περιμένω λοιπόν με ανυπομονησία να δω το επόμενο βήμα αυτής της σπουδαίας ομάδας, μια κολεκτίβα ή μια νέα εταιρεία, ένα νέο ξεκίνημα με ή χωρίς τον Κώστα Καββαθά, με ή χωρίς εμένα τον ίδιο.
***
*
Οι τελευταίοι ΤΡΟΧΟΙ
Οι 4ΤΡΟΧΟΙ μάλλον δεν υπάρχουν πια. Χτες μόλις, το διοικητικό συμβούλιο των Τεχνικών Εκδόσεων διαπίστωσε πως δεν υπάρχουν οι στοιχειώδεις προϋποθέσεις για να προχωρήσει η συμφωνία που είχε γίνει για τη συνέχιση της έκδοσης σε νέο πλαίσιο - έκτακτων συνθηκών. RESTART ήταν ο γενικός τίτλος του τελευταίου τεύχους - η πιο βραχύβια επανεκκίνηση που έγινε ποτέ…
Μερικές θέσεις εργασίας (αν και δεν είχαν μείνει και πολλές) ακόμα χαμένες, ένας τίτλος λιγότερος στα περίπτερα, λίγη φτώχεια (οικονομική, εκδοτική, πνευματική) παραπάνω. Αλλά βέβαια, η διακοπή της έκδοσης των 4ΤΡΟΧΩΝ είναι κάτι πολύ περισσότερο απ’ όλα αυτά, ίσως γιατί οι 4ΤΡΟΧΟΙ ήταν κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό περιοδικό. Για μένα προσωπικά, ακόμα πιο πολύ!
Ένα κλασικό σλόγκαν του περιοδικού ήταν «4ΤΡΟΧΟΙ: Κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού». Μπορεί να ακουγόταν υπερφίαλο, αλλά έτσι ήταν. Δεν επρόκειτο για ένα ακόμα περιοδικό αυτοκινήτου, ούτε μόνο για το αρχαιότερο και πιο επιτυχημένο. Οι 4ΤΡΟΧΟΙ ήταν -είναι- κατά τη γνώμη μου το καλύτερο και το πιο πετυχημένο περιοδικό που βγήκε διαχρονικά στην Ελλάδα. Ένα περιοδικό που, εκτός από το αυτοκίνητο, κινούνταν πάντα στην αιχμή των τεχνολογικών και κοινωνικών εξελίξεων και μέσα στις γραμμές του φρόντιζε πάντα να περιλαμβάνει σελίδες οξείας πολιτικής και κοινωνικής κριτικής που φαίνονταν παράταιρες με την υπόλοιπη ύλη (τεστ αυτοκινήτων, τιμές, νέα μοντέλα, αξεσουάρ και πολλές ιλουστρασιόν διαφημίσεις), αλλά δεν ήταν καθόλου παράταιρες γιατί οι αναγνώστες του δεν τις έβλεπαν έτσι.
Η δήλωση «κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού» από ένα περιοδικό αυτοκινήτου, είχε την εποχή του γκλάμουρ και του λάιφ στάιλ την ιδιαίτερη σημασία του. Ποιος ασχολιόταν εκείνες τις μέρες με τον ελληνικό πολιτισμό; Ούτε καν τα πολιτιστικά έντυπα ή οι πολιτιστικές σελίδες των εντύπων ποικίλης ύλης και των εφημερίδων, που είχαν προτιμήσει αναφανδόν τις κοσμικότητες, τα κουτσομπολιά, τις λίστες των ευπώλητων, τη λάμψη του μεγάρου, την άμεση ή έμμεση λατρεία του χρήματος. Σ’ αυτήν ακριβώς την τάση πήγαινε κόντρα η εκκεντρική εμμονή στον «ελληνικό πολιτισμό», και υπήρχε πάρα πολύ μεγάλη αλήθεια σ’ αυτό.
Συμμετείχα στην περιπέτεια των 4ΤΡΟΧΩΝ, εγώ, ο απολύτως άσχετος με την αυτοκίνηση, από το 2001 ως αρθρογράφος, και από το τέλος του 2002 ως επικεφαλής της δημοσιογραφικής ομάδας του ΑΝΤΙΛΟΓΟΥ – οι τελευταίοι τροχοί του αμαξιού, δηλαδή. Ο ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ ήταν μια προϋπάρχουσα ενότητα στην καρδιά του περιοδικού, που ασχολιόταν με οτιδήποτε άλλο εκτός από το αυτοκίνητο και που φιλοξενούσε εκείνη την εποχή ακόμα, και για αρκετά χρόνια, μαζί με τα χρονογραφήματα σημαντικών ανθρώπων του πνεύματος, το παραληρηματικό εντιτόριαλ του Κώστα Καββαθά – μερικές μαστορικά γραμμένες σελίδες από έναν παλιό του είδους, απ’ αυτή την εμβληματική φιγούρα που ξεδίπλωνε τις αναμνήσεις του, που γκρίνιαζε επί παντός του επιστητού, που εκτόξευε απίστευτες και εξαιρετικά εύστοχες προφητείες -για την πορεία του τόπου, για τις νέες τεχνολογίες, για τους κινδύνους από τη συνεχή επέκταση του κρατικού ελέγχου στην ιδιωτικότητα των πολιτών-, που μεμψιμοιρούσε μονότονα αλλά γοητευτικά για τα ελαττώματα του Έλληνα και για την κατάντια του κράτους, για υποσχέσεις που του δόθηκαν από πρωθυπουργούς και υπουργούς οι οποίες ποτέ δεν υλοποιούνταν. Υποσχέσεις που δεν αφορούσαν παροχές ή ρουσφέτια, αλλά την υποτιθέμενη εφαρμογή διαφόρων ρεαλιστικών (καμιά φορά και ουτοπικών) σχεδίων μεγάλης εμβέλειας που πρότεινε κατά καιρούς ο ίδιος, τα οποία τους γυάλιζαν και τους γοήτευαν για λίγο, αλλά δεν ήθελαν και δεν μπορούσαν -δεν υπήρχε ποτέ περίπτωση- να υλοποιήσουν, όπως και κάθε άλλη λαμπρή ιδέα που μπορεί να συναντούσαν στο διάβα τους – για να την ακυρώσουν.
Δούλεψα λοιπόν σχεδόν δώδεκα χρόνια στους 4ΤΡΟΧΟΥΣ, τον τελευταίο καιρό απλήρωτος, όπως και οι συνεργάτες μου, και το τελευταίο διάστημα ούτε καν απλήρωτοι, απλώς εθελοντές που επιστρέφαμε κάτι από όσα χρωστούσαμε στο περιοδικό και στους ανθρώπους του. Τι χρωστούσαμε στο περιοδικό; Μια από τις καλύτερες συνεργασίες στη δημοσιογραφική μας καριέρα, μέσα σε ένα δημιουργικό πλαίσιο, χωρίς παρεμβάσεις, πολιτικές ή άλλες, στο πλαίσιο ενός εντύπου που μας έκανε περήφανους όταν δηλώναμε ότι δουλεύαμε εκεί.
Ειδικά για μένα, η σημασία της σχέσης μου με τους 4ΤΡΟΧΟΥΣ είχε ακόμα πιο μεγάλη βαρύτητα. Ο Κώστας Καββαθάς ήταν ο πρώτος που μου πρόσφερε δουλειά όταν έφυγα από την Ελευθεροτυπία, το 2000, ένα μεγάλο επαγγελματικό και προσωπικό σοκ για μένα, ασχέτως αν τότε βρήκα τελικά δουλειά με περισσότερα λεφτά και προοπτικές (τουλάχιστον έτσι το εκτίμησα τότε). Ο Κώστας όχι μόνο δεν μου κράτησε κακία, αλλά ήταν συνεχής η έγνοια του για μένα και οι προτάσεις του να κάνουμε πράγματα μαζί – μερικά από τα οποία, τα πιο φιλόδοξα, δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ.
Δεν θέλω να αγιοποιήσω τον Καββαθά. Για μένα υπήρξε από τους πιο ταλαντούχους επαγγελματίες που συνάντησα, ένας μεγάλος κοσμοπολίτης και οραματιστής, ένας σπουδαίος πιονιέρος που άνοιξε δρόμους. Μαζί με τα απίστευτα προτερήματά του έχει βέβαια και χτυπητά ελαττώματα, τα οποία, όμως, πρέπει να πω, τα πλήρωσε πρώτα ο ίδιος -πολύ ακριβά μάλιστα- και μετά οποιοσδήποτε άλλος. Τα πλήρωσε βέβαια και το περιοδικό.
Το πρόβλημα είναι πως όλη αυτή η πορεία, βοηθούσης και της κρίσης, οδηγήθηκε τελικά στην καταστροφή. Αλλά προσωπικά πιστεύω ότι αυτό το δυναμικό και αυτή η παράδοση των 4ΤΡΟΧΩΝ είναι μια μεγάλη παρακαταθήκη που δεν γίνεται να πάει χαμένη. Στο κάτω κάτω τα περιοδικά είναι οι άνθρωποί τους, δεν είναι ούτε οι τίτλοι τους ούτε οι υποδομές τους ούτε -βέβαια- τα… χρέη τους. Περιμένω λοιπόν με ανυπομονησία να δω το επόμενο βήμα αυτής της σπουδαίας ομάδας, μια κολεκτίβα ή μια νέα εταιρεία, ένα νέο ξεκίνημα με ή χωρίς τον Κώστα Καββαθά, με ή χωρίς εμένα τον ίδιο.
---
*
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου