... "ΕφΣυν" - τον δρόμο τον φτιάχνεις, προχωρώντας ...

*

Νικόλας Βουλέλης

("Εφημερίδα των Συντακτών")

***
*

Με αφορμή τον έναν χρόνο κυκλοφορίας της «ΕφΣυν»

Η «Εφημερίδα των Συντακτών». Ενα πείραμα

«Οπως λέει και το σύνθημά μας, “Οι αναγνώστες μας είναι οι μόνοι χορηγοί μας” και σε αυτούς οφείλουμε ένα μεγάλο “ευχαριστώ” γιατί αγκάλιασαν και στήριξαν την εφημερίδα μας στα πρώτα καθοριστικά βήματά της».

Η εφημερίδα μας συμπλήρωσε ήδη έναν ολόκληρο χρόνο κυκλοφορίας. Eπιπλέον, το επόμενο φύλλο μας θα έχει τον «στρογγυλό» αριθμό 300. Είναι ένα επίτευγμα από κάθε άποψη και αξίζει να του αφιερώσουμε λίγο από τον πολύτιμο χώρο μας.

Από την πρώτη μέρα τονίσαμε ότι είμαστε μια πραγματικά νέα εφημερίδα, που εκδίδεται σε μια κρίσιμη καμπή της νεοελληνικής ιστορίας, μια εφημερίδα που γεννήθηκε μέσα στην κρίση και θέλει να συμβάλει στην υπέρβασή της. Ηταν ένα τελείως ξεχωριστό και πρωτοφανές εγχείρημα: μια συνεταιριστική εφημερίδα έμπαινε στην αγορά, στο άγριο πεδίο του αδυσώπητου ανταγωνισμού, χωρίς να έχει από πίσω της την κυβέρνηση ή έναν ισχυρό ιδιοκτήτη-εκδότη, ένα συγκρότημα ή όμιλο μέσων ενημέρωσης, έναν πολιτικό οργανισμό ή έναν μεγάλο επιχειρηματία με εκδοτικές φιλοδοξίες.

Διακηρύξαμε από την πρώτη στιγμή ότι θα προσπαθήσουμε να ανταποκριθούμε στο αίτημα για ανεξάρτητη και πολυφωνική ενημέρωση, για εξαντλητική διερεύνηση της πραγματικότητας και δεσμευτήκαμε ότι θα ασκούμε σκληρή, αλλά έντιμη κριτική προς κάθε κατεύθυνση, προς την εκάστοτε εξουσία, αλλά και προς όσους τη διεκδικούν.

Θελήσαμε να δείξουμε ότι μια πραγματικά ανεξάρτητη και πλουραλιστική εφημερίδα δεν είναι κάτι ακατόρθωτο, ότι μπορεί να ακολουθήσουν και άλλοι, ότι η ανεξαρτησία από πολιτικά, οικονομικά και εκδοτικά συμφέροντα είναι η βασική προϋπόθεση για την ανυστερόβουλη κριτική κάθε πτυχής του δημόσιου βίου. Ενδιαφερθήκαμε για όλους τους πολιτικούς χώρους και θελήσαμε να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες και τις αναζητήσεις ενός ευρύτατου φάσματος της κοινωνίας, από τις παρυφές της συντηρητικής παράταξης μέχρι την άκρα Αριστερά.

Ο πρώτος χρόνος κυκλοφορίας της εφημερίδας μας συνέπεσε με βαθιές πολιτικές και κοινωνικές ανακατατάξεις, μια περίοδο που κυοφορούνται ή αναδεικνύονται νέες ιδέες, απόψεις και σχήματα. Εξαρχής θέσαμε ως στόχο μας να συμβάλουμε στη διαμόρφωση του νέου τοπίου, σε προοδευτική κατεύθυνση. Κυρίως, όμως, θέσαμε πάνω από όλα την αγωνία των απλών ανθρώπων, που παλεύουν καθημερινά για να ξεπεράσουν τη βαθιά κρίση που βιώνουμε όλοι.

Το εγχείρημα δεν ήταν καθόλου εύκολο. Ιδιαίτερα καθώς στον χώρο των μέσων ενημέρωσης διεξάγεται ένας ανοιχτός πόλεμος συμφερόντων σε συνθήκες πρωτοφανείς για τα ελληνικά δεδομένα. Η στενή σχέση πολιτικής, οικονομικής και εκδοτικής εξουσίας, αυτό που συνοπτικά ονομάζουμε διαπλοκή, αποκαλύπτεται σε όλες τις διαστάσεις της: ενώ οι κυκλοφορίες των εντύπων καταρρέουν, όλα τα μεγάλα και κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης στον τόπο μας -έντυπα και ηλεκτρονικά- είναι υπερχρεωμένα, γεγονός που τα «δένει» ακόμη περισσότερο με τους πιστωτές τους, τις διαδοχικές κυβερνήσεις ή όσους καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την πορεία της χώρας τα τελευταία χρόνια! Κάτω από αυτό το πρίσμα, ας αναλογιστούμε τι περιθώρια ανεξαρτησίας έχουν ή πόσο ισχύει εκεί η ελευθερία του Τύπου…

Οι εκατοντάδες απολύσεις εργαζομένων στις επιχειρήσεις των μέσων ενημέρωσης είναι μία μόνο από τις συνέπειες της κρίσης στον χώρο μας, δείχνουν όμως και το εύρος των αλλαγών και των ανακατατάξεων που επιχειρούνται για τη διαμόρφωση νέων βιώσιμων συμμαχιών όχι μόνο στα μέσα ενημέρωσης, αλλά και με άμεση επίπτωση στο πολιτικό σκηνικό… (Στις σελίδες του αφιερώματος που ακολουθούν διαβάστε άρθρα και συνεντεύξεις για την κρίση και τα ΜΜΕ.)

Ολα αυτά επιβεβαιώνουν την αρχική μας θέση να μη μένει τίποτε στη σκιά, να αναδεικνύονται οι υπόγειες, οι συγκαλυμμένες διασυνδέσεις ανάμεσα στα ποικίλα κέντρα λήψης αποφάσεων – παλιά και νέα. Για να επιτυγχάνεται αυτό, απαιτείται ανεξαρτησία από πολιτικά, οικονομικά και εκδοτικά συμφέροντα. Αυτό συνεπάγεται όμως μια «μικρή επανάσταση» με σοβαρές συνέπειες. Την επιχειρήσαμε. Ο πόλεμος εναντίον μας ήταν αναμενόμενος, επιστρατεύτηκαν όλα τα μέσα για να χτυπηθεί το καινοφανές αυτό αυτοδιαχειριζόμενο εγχείρημα, να καμφθεί, να υποχρεωθεί να υποκύψει.

Η εφημερίδα μας όχι μόνο άντεξε, αλλά και αύξησε την κυκλοφορία της. Μέσα σε έναν χρόνο, με ελάχιστα έως μηδαμινά μέσα, με το υστέρημα των μελών του συνεταιρισμού και με την ενίσχυση μερικών φίλων, εδραίωσε την παρουσία της ανάμεσα στις απογευματινές εφημερίδες, διεκδικώντας την τέταρτη θέση πανελλαδικά, κέρδισε ένα σημαντικό τμήμα του συνολικού αναγνωστικού κοινού και της διαφημιστικής αγοράς και έχει πλέον μια σύγχρονη διαδικτυακή παρουσία με ευρύτατη επιρροή και απήχηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι σχεδόν όλες οι απογευματινές εφημερίδες εμφανίζουν πτωτική τάση το πρώτο εννεάμηνο του 2013, ενώ η εφημερίδα μας παρουσιάζει σταθερά ανοδική τάση, τόσο καθημερινά όσο και το Σαββατοκύριακο. Ταυτόχρονα, είναι η μόνη εφημερίδα που δεν χρωστάει στο Δημόσιο, στα ασφαλιστικά ταμεία ή σε τράπεζες.

Βέβαια, ένα κείμενο με την ευκαιρία μιας επετείου δεν μπορεί να περιλαμβάνει έναν συνολικό απολογισμό. Αρκούμαι να επισημάνω ορισμένα απαραίτητα στοιχεία. Με τη συμβολή όλων των τμημάτων της, η εφημερίδα μας πέτυχε πολύ γρήγορα να κατοχυρωθεί ως αξιόπιστη και έγκυρη πηγή αναφοράς, σεβόμενη τη δεοντολογία και αρνούμενη να υιοθετήσει τη σκανδαλοθηρία και τον κιτρινισμό. Η «Εφημερίδα των Συντακτών» άνοιξε πολλά και ουσιαστικά μέτωπα στην ενημέρωση και την πληροφόρηση, για θέματα που συνήθως αποσιωπώνται από σχεδόν όλα τα μέσα ενημέρωσης, αλλά κυρίως παρέμεινε πιστή στις ιδρυτικές αρχές της ως μια έπαλξη πολυφωνίας και πλουραλισμού, που δεν φοβάται να λέει την αλήθεια προς κάθε κατεύθυνση και να δίνει βήμα σε ένα ευρύτατο φάσμα απόψεων και ιδεών, προάγοντας ουσιαστικά τον διάλογο και θωρακίζοντας την ελευθερία του Τύπου και τη δημοκρατία, τη στιγμή που στη συντριπτική πλειονότητα των εντύπων κυριαρχεί η μονότονη και ομοιόμορφη συμμόρφωση στις επιταγές των ισχυρών της διαπλοκής.

Μια εφημερίδα που ξεκίνησε κυριολεκτικά από το μηδέν, όπως η εφημερίδα που κρατάτε στα χέρια σας και συμπλήρωσε αισίως έναν χρόνο κυκλοφορίας, δεν θα πρέπει να φοβάται να αναφερθεί και σε όσα δεν κατάφερε. Σίγουρα δεν ανταποκριθήκαμε σε όλες τις προσδοκίες που υπήρχαν. Αναμφίβολα η εφημερίδα μας είχε αδυναμίες, ελλείψεις και κενά, ούτε απέφυγε στο διάστημα αυτό «απώλειες», αστοχίες ή λάθη. Αλάνθαστοι είναι μόνο όσοι δεν δρουν, δεν δοκιμάζονται, δεν τολμούν. Εμείς προσπαθήσαμε να διορθώνουμε τα λάθη μας, να διδασκόμαστε από αυτά. Βασική προσδοκία μας είναι με τη συνεχώς αυξανόμενη εμπιστοσύνη των αναγνωστών μας, να αυξήσουμε την κυκλοφορία της εφημερίδας και ταυτόχρονα να την ανανεώσουμε και να την αναβαθμίσουμε από άποψη μορφής, αλλά και περιεχομένου.

Οπως λέει και το σύνθημά μας, «Οι αναγνώστες μας είναι οι μόνοι χορηγοί μας» και σε αυτούς οφείλουμε ένα μεγάλο «ευχαριστώ» γιατί αγκάλιασαν και στήριξαν την εφημερίδα μας στα πρώτα καθοριστικά βήματά της. Μια ιδιαίτερη αναφορά είναι, όμως, απαραίτητη στους πρωταγωνιστές αυτής της ιστορίας, στους συντελεστές αυτού του κυριολεκτικά άθλου. Είναι όλοι οι εργαζόμενοι στην εφημερίδα, εμφανείς και αφανείς, συντάκτες, τεχνικοί και διοικητικοί, εδώ και στο εξωτερικό. Ολοι αυτοί που έδωσαν κυριολεκτικά τον εαυτό τους για να θεμελιωθεί αυτή η προσπάθεια από τα πρώτα βήματα μέχρι την έκδοση της εφημερίδας, όλοι αυτοί που συνέβαλαν αποφασιστικά τους πρώτους δύσκολους μήνες, όλοι αυτοί που παλεύουν συνεχώς -ο καθένας από το μετερίζι του- για να φτάνει αυτή η εφημερίδα στα χέρια σας.

Εξίσου αποφασιστική για την ενίσχυση του πλουραλισμού της εφημερίδας ήταν η συμβολή εκατοντάδων συνεργατών-αρθρογράφων από τον επιστημονικό και τον πολιτικό κόσμο, από τον χώρο του πολιτισμού και των πανεπιστημίων, από τα εργατικά και κοινωνικά κινήματα, από τον χώρο των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών, από την Εκκλησία ή από απλούς πολίτες. Τους ευχαριστούμε όλους θερμά.

Το εγχείρημα έκδοσης μιας εφημερίδας όπως η «Εφ.Συν.», αν κριθεί με βάση τα δεδομένα της σύγχρονης πραγματικότητας, ιδιαίτερα της κατάστασης που επικρατεί στον χώρο των μέσων ενημέρωσης, είναι όντως μια «επιτυχημένη ιστορία». Ετοιμη συνταγή δεν υπήρχε για να την αντιγράψουμε. Ισως γι’ αυτό η συμμετοχή σε αυτό το πείραμα ήταν ένα στοίχημα.

Η μεγαλύτερη πρόκληση, όμως, είναι η προσπάθεια σύγκλισης, ώσμωσης και τελικά σύνθεσης ανάμεσα σε διαφορετικές αντιλήψεις, νοοτροπίες, εμπειρίες, προτεραιότητες ή και προτιμήσεις. Πέρα από το υψηλό αίσθημα ατομικής ευθύνης και τον σεβασμό της διαφορετικής άποψης, που είναι αναμφίβολα τα προαπαιτούμενα, η μεγαλύτερη δοκιμασία είναι η βασανιστική καθημερινή άσκηση όλων στις συλλογικές διαδικασίες. Εκεί κρίνονται οι άνθρωποι, οι χαρακτήρες, οι αρχές και οι αξίες, από εκεί εξαρτάται το τελικό αποτέλεσμα. Ετοιμοπαράδοτες λύσεις δεν υπάρχουν. Οπως έγραψε ο μεγάλος Ισπανός ποιητής Αντόνιο Ματσάδο, «Διαβάτη, δρόμος δεν υπάρχει. Τον δρόμο τον φτιάχνεις, προχωρώντας».

---

Σημ.: την επιμέλεια της εικονογράφησης είχε η Ανασυγκρότηση

*